Çoğu insan hayatlarını ilk akla gelen evcil hayvanlar olan kediler ve köpekler ile paylaşmak istese de yoğun hayat temposundan dolayı farklı pet hayvanlarına yönelmektedir. Kediler ve köpeklerden sonra en sık sahiplenilmeyi düşünülen hayvanlar arasında kuşlar yer almaktadır.

Bu blog yazımızda evde bakılabilecek kuşlar arasında popüler bir yeri olan sultan papağanı hakkında bilgilere ve ilk defa sultan papağanı sahiplenecek kişiler için önerilere yer vereceğiz.

Sultan papağanları kuşlar arasında neden bu kadar popülerdir?

Sultan papağanları, oldukça sıcak kanlı, çevresine neşe saçan, çevresine zarar vermeyen, kolay eğitilebilen ve nispeten pahalı olmayan kuşlar arasındadır. Her ne kadar konuşma kabiliyetleri (erkeklerin daha iyi konuşabildiği bilinmektedir) sınırlı olsa da fantastik ıslık çalma yetenekleriyle ve uzun ömürleriyle ilk defa evcil kuş sahiplenecek kişiler için mükemmel bir yere sahiptirler.

Sultan papağanlarının genel özellikleri

• Boyut olarak çok büyük papağan türlerinden değildirler, orijin olarak kökenleri Avustalya’dır.
• Tüyleri çoğunlukla beyaz kanat tipi ve kahverengimsi gridir.
• Erkeklerin ibikleri, başlarının önü, boyun ve yanakları sarıdır.
• Tek eşli olarak bilinmektediler.
• Uzun süre uçmadan ve çok büyük olmayan kafeslerde de yaşayabilirler.
• Erkekler dişilere göre daha sesli ve hareketlidirler. Dişilerde ibik daha küçüktür ve dişiler erkeklerle aynı temel renklere sahiptirler.
• Kuluçka süreleri 18-22 gün ve genelde yumurta sayıları 4-7 arasıdır.
• Cinsel olgunluğa sahip sultan papağanları yıl boyu üreyebilirler.

Sorumluluk

Her ne kadar yukarıda da bahsedildiği gibi kafeste bakımı kolay olup genellikle sorun çıkarmasalar da, sultan papağanları sadece yeminin, suyunun verilmesi ve bakımının yapılması ile sağlıklı bir yaşam süremezler.

Sahipleri ile iletişim halinde olmayı seven, istediklerini hal ve hareketleriyle belli edebilen bu kuşlar sahiplerinin ilgisine büyük önem vermektedir. Bu durumda ilgisiz kalan sultan papağanları stres olmakta, strese bağlı tüylerine yolmakta ve bu nedenlerle ölümcül hastalıklara yakalanmaya açık hale gelmektedirler.

Bakımları

Kafes 

Süs kuşlarında kafes boyutu, kafeste bakılacak kuş sayısına ve kuşun büyüklüğüne göre değişmektedir. Ayrıca kuş sayısı fark etmeksizin kafeste yaşayacak kuşun türü de kafes boyutu için oldukça önemlidir. 

Sultan papağanları için kafes boyutu kanatlarını tam açtıkları konumda üç boyutlu olarak rahatça sığabildikleri bir büyüklükte olmalıdır. Serbest halde gezebildikleri durumlarda günün kısa bir bölümünü kafeslerinde geçiren sultan papağanları, tüm gününü kafeste geçiren sultan papağanlarına göre daha küçük kafeslerde kalabilmektedirler.

Genellikle boyları uzun olan kafesler yerine hareketlerini yatay olarak yapmayı sevdikleri için geniş kafesler ve kenarları düz olan kafesler önerilmektedir.

Sultan papağanları uykuya önem vermektedirler, bu sebeple düzgün bir uyku için kafes örtüleri de kullanılabilir.

Kafeslerindeki teller tırmanmalarına olanak sağlayan yatay şekilde ve gagalamalarına karşı dayanıklı olmalıdır (küçük süs kuşları için plastik teller kullanılmakta, daha büyük süs kuşları için boyalı ahşap çitler ve paslanmaz çelikler kullanılmaktadır).

Kafes yukarıda bahsedilen boyutlarda ve kolay temizlenebilen malzemelerden olmalıdır.

Bu bilgilere ek kafesin konumu da oldukça önemlidir. Kafesleri hava koşullarında aşırılığa kaçmayan şartlarda örneğin sürekli esmeyen alanlarda ve strese girmeyecekleri sakinlikte olan yerlerde bulunmalıdır. Kafes; devrilmemeli, iki tarafı güvenli olan odanın köşeleri seçilmeli ve insan trafiğinin çok yoğun olmadığı, eğer varsa diğer evcil hayvanların rahatsızlık veremedikleri, konumlarda olmalıdır. 

Kafes yerinin değiştirilmesi papağanı strese sokabilmektedir ve düzenlerinin değişmesinden hoşlanmadıkları unutulmamalıdır.

Kafes içi

Gösterişe kaçan, ticari amaçlı kafes içi malzemeler papağanınız için tehlikeli olabilir. Örnek verilecek olursa yanlış kaplamalar ile ortaya çıkabilecek çinko zehirlenmeleri oldukça önemlidir.

Papağanımız için önemli yeri olan tünekler hareketlerini sınırlamamalı ve kolay temizlenen yuvarlak plastik ve tahtadan olmalıdır fakat yapılabiliyorsa doğal ağaç dalları (fındık, söğüt, çınar ve zehir kullanılmamış meyve ağaçları) en uygun tünekler olacaktır. Tünek çapı rahatlıkla tutunabilecekleri ölçüde olmalıdır.

Yem ve su kapları güçlü gagalarına dayanabilecek malzemelerden yapılmış olmalıdır ve bu amaçla üretilen çelik, cam, seramik ürünler doğru tercih olmaktadır. Ayrıca yem ve su kaplarının yan yana olmaması önerilmektedir çünkü papağanlar yemlerini suya sokup tüketebilirler ve bu özellikleriyle de bakterilere davet çıkarabilmektedir.  

İyi vakit geçirmeleri için kullanılan kafes oyuncakları da güvenilir olmalarının yanı sıra sultan papağanları için oldukça tehlikeli olabilmektedir. Oynamaları için pamuk liflerinden yapılan oyuncaklar kullanılmamalıdır. Bu tarz oyuncaklar meraklı ve güçlü gagaya sahip papağanınız tarafından parçalanıp yutulabilir, bundan dolayı sindirim sistemi problemlerine yol açabilmektedir. Ucuz maliyetli, dayanıksız oyuncaklar ise parçalanarak yenmeye müsaittirler, yutulan bu malzemeler zehirlenmelere ve bağırsak tıkanıklıklarına neden olabilmektedir.

Beslenmeleri

Bilinenin aksine yem kaplarının tam doldurulması ve bitmesinin beklenmesi pratik olsa da yemlikteki yem bittiğinde gözden kaçabilir ve aç kalmalara yol açabilir. Ayrıca bu şekilde beslenmelerde iştahsızlık durumlarında uzun süre kalan yem gaita (dışkı) ile temas halinde olmakla beraber, sinekler ve haşerelerin ilgisini çekebilmektedir.

Yem maddesi olarak papağanlar için satılan ve kullanılan tohum yemleri kullanılabilir ayrıca bu tohumlar ile birlikte diyet mutlaka sebze ve meyve ile desteklenmelidir.

Bazı meyve ve sebzelerin zehirli olduğu unutulmamalı (ör. avokado) ve veteriner hekimlere danışılmalıdır.

Su kapları ise mutlaka günlük taze su ile doldurulmalıdır.

Temizlik

Kafes ve kafes içi malzemeler periyodik olarak sürekli temizlenmelidir. Temizlik işlemi;  kaba kirlerin alınması, yıkanması ve sağlıklarına zarar vermeyen bir dezenfektanla iyice dezenfekte edilmesi sıralamasıyla olmalıdır.

Yem artıkları, uzun süre kalmış sular ve dışkılar bakterilere ve parazitlere davet çıkarmaktadır. Bu nedenle temizlik düzenli yapılmalı ve temizliğe üşenilmemelidir.

Papağanınız da Tımarlama 

Bu başlık altında papağan sahiplerinin genelde üç işleme dikkat etmesi gerekmektedir.

• Gaga 
• Tırnak 
• Ve tüy kesimi

Bu işlemleri mutlaka bir veteriner hekime danışarak yaptırmalısınız.

Genel durum ve sağlık

Genel durumu iyi bir sultan papağanı neşeli, oldukça hareketlidir; bunun yanında tüyleri düzenli, parlaktır. Bakışları canlı, göz çevresindeki tüyler kuru ve gaga parlak, pürüzsüzdür. Burun delikleri boş ve kuru görünümlüdür.

Yukarıda geçen sağlıklı papağanınızın  genel durumunda hareketsizlik, tüylerde kabarma, gözde akıntı, gözleri açamama, gözde kızarma, halsizlik ve iştahsızlık, burun deliklerinde tıkanma, dolma, akıntı ayrıca öksürme vb gibi bulgular, genel durumunda değişiklikler görüyorsanız; mutlaka sultan papağanınızı bir veteriner kliniğine götürmeniz gerekmektedir.  

Bu blog yazısı Vet. Hek. Ekin TOPKAYA tarafından doğrulanmıştır.

KAYNAKLAR

ÖZSOY, S. (2012) Papağangil Ve Ötücü Kafes Kuşu Hastalıkları. İstanbul, Türkiye: Serhat ÖZSOY, Son erişim tarihi: 29.10.2023

DONELEY, B. (2016) Avian Medicine And Surgery İn Practice. Bob DONELEY, Son Erişim Tarihi: 29.10.2023