Kedi ve köpeklerde, aslında dış bakıda onlar için yaptığımız bakımlar ve kontroller çoğunlukla tüy ve deri sağlığı, tırnak bakımı, ağız içi ve diş sağlığıyla sınırlı kalmaktadır.

Bu bakımların kedi ve köpekler için önemi şüphesiz olsa da göz ardı edilen anal kese sağlığı, her ne kadar kedileri de etkilese de, özellikle köpekler için daha ciddi sorunlara ve hayat standartlarında olumsuzluklara neden olan önemli bir husustur.

Peki bu blog yazısından sonra hayvanlarınızda bakımına ve sağlığına daha da dikkat edeceğiniz anal kese nedir?

Anal keseler, doğada etçil olarak beslenen hayvanlarda anüsün her iki tarafında yaklaşık olarak saat dört ve sekiz konumlarında bulunan birer akıtıcı kanala sahip torbamsı bir oluşumlardır.

Kesenin duvarları, kötü kokulu bir sıvı üreten çok sayıda yağ bezi ile kaplanmıştır. Bahsedilen bu sıvı anal keselerde depolanır ve daha sonra anüsün hemen içinde açılan yukarıda bahsettiğimiz akıtıcı kanallardan serbest bırakılır. Anal keselere genellikle anal bezler de denir. Bu keseler hem erkek hem dişi kedi ve köpeklerde cinsiyet fark etmeksizin bulunurlar.

Anal kesenin işlevi nelerdir?

Anal kesenin işlevi, üretilen sıvıyı çıkış anına kadar depolamaktır ve asıl işlevler üretilen sıvıya aittir.

Bu sıvının salınımı, dışkının bağırsaklardan geçişi sırasında bağırsak hareketleri ve kas kasılmaları ile sıkılarak sağlanır ayrıca bu sıvı dışkıya “koku imzası” özelliği de sağlar.

Anal kese sekresyonu düşmanları püskürtmeye, diğer hayvanları kendi varlıkları konusunda uyarmaya ve dışkı çıkışını kolaylaştırmaya yarar.  

Kokusu çürümüş balık kokusuna benzer. Bu nedenle köpekler ve kediler birbirlerinin poposunu veya dışkısını koklamakla çok ilgilenirler.

Anal kese yangısı nedir?

Anal kese yangısı, kedilerde köpeklere nazaran daha nadir, köpeklerde ise çok daha yaygın gözüken, çoğunlukla kanalların iltihaplanması,enfeksiyon kapması ve keselerde apseler oluşması sonucu oluşan bir problemdir. Ayrıca anal keselerde nüksetme özelliğinde ve apokrin karakterli kötü huylu bir tür tümör olan adenokarsinomlar da şekillenebilir.

Etkilenen keselerdeki salgı yoğunlaşır, keseler şişer ve dışkılama ağrılı bir hal alır. Anal keseler içinde salgılanan madde bakteri üremesi için ideal bir ortamdır ve apselerin oluşmasına izin verir. 

Normalde dışkıda bulunan bakteriler, kanallardan kolayca yukarı çıkıp keselere girebilir fakat normal durumlarda bir bağırsak hareketi sırasında salgılar atıldığından dolayı bakteriler de dışarı atılır. Ancak keseler ve kanallar tıkanırsa sıvı normal şekilde boşalmaz ve enfekte olur. Sıvı daha sonra kana bulaşır ve sonunda keseler irinle dolar ve bir anal kese apsesi oluşturur.

Anal kesenin yangısında tıkanma, enfeksiyon ve apse birbirini takip eden evrelerdir.

Anal kese yangısının belirtileri nelerdir ?

Başlangıçta görülebilecek en belirgin semptom irritasyon yani tahrişe bağlı olarak şekillenen kaşınmadır. Bu nedenle sık sık kalçayı yere sürme, kuyruğu takip etme ve yalama isteği belirgindir.

Yukarıda bahsedilen kalçayı yere sürtme isteği köpeklerde çok tipik olan kızaklama hareketini meydana getirir.

İlerlemiş vakalarda bölgede şişkinlik, kızarıklık ve ağrı tespit edilebilen belirgin bulgular arasında yer alır. Kesenin enfekte, yangılı ve aşırı dolu olduğu durumlarda ağrılı ve zor bir defekasyon (dışkılama) görülebilir. 

Ayrıca dışkıya, kan ve irinli içerik bulaşabilir. Çok daha şiddetli durumlarda ise anal fistüller görülebilmektedir.

Anal kese hastalığı (yangısı) nasıl tedavi edilir?

Anal kese hastalıklarında tedavi hastalığın evresine bağlı olarak değişir. Hastalığın tüm evrelerinde aşağıda bahsedilen tüm tedaviler mutlaka bir veteriner hekim tarafından kontrol edilmeli ve yapılmalıdır.

Hafif bir şişkinlik, kaşıntı ve kızak hareketiyle beliren irritasyon (tahriş) söz konusu olduğunda veteriner hekim tarafından kesenin boşaltılması sorunun çözümlenmesi için yeterli olabilmektedir.

Ancak enfeksiyonun söz konusu olduğu durumlarda kesenin boşaltılması ve kese içinin yıkanması yanında uygun medikal bir tedaviye de ihtiyaç vardır.

Daha komplike bir durum olan apseleşme, fistülleşme ve kanalın tıkanıklığının giderilemediği durumlarda ise tedavi ancak kesenin operatif yöntemlerle çıkarılması ile yapılabilir. 

Ayrıca anal kese yangısı hakkında youtube videomuza bu linkten ulaşabilirsiniz https://www.youtube.com/watch?v=LqtJbAme3o0&t=11s 

Bu blog yazısı Vet. Hek. YUNUS EMRE AŞICI tarafından doğrulanmıştır.

KAYNAKLAR.

Samsar,E. ve Akın,F. 1998. Özel Cerrahi. Tamer Matbaacılık, Ankara 

Ünsaldı E., Bulut S., Durmuş A.S. ve Köm M. 1999. Köpeklerde deneysel olarak anal keselerin ekstirpasyonunda akrilik kullanılması. F.Ü. Sağlık Bil. Derg., 13(2): 127-130.

Yücel,R. 1992. Veteriner Özel Cerrahi. Pethask Veteriner Hekimliği Yayınları Gebze/Kocaeli