Aşıların evcil hayvanlarımızı hangi hastalıklara, belirtilere karşı koruduğunu öğrenmek isteyenler için hazırladığımız bu yazımızda, ‘kedi ve köpeklere ülkemizde uygulanması önerilen ve gereken aşılar’dan bahsettik. Bazı aşıların mutlaka yapılması gerekirken, bazıları epidemiyolojilerine göre yoğun bulundukları bölgelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat eden hayvanlara uygulanıyor.
Sağlıklı bir hayvanınızın olması, aşılamaya gerek duyulmadığı anlamına gelmez; çeşitli sebeplerle vücudun bağışıklık sistemi düştüğünde hastalanmaya daha açık hale gelir, ayrıca aşıyla önlenebilecek bir hastalığa yakalanmasını da istemeyiz.
Aşılar, bahsedeceğimiz hastalıklardan dostlarımızı koruyor ve biz de iç rahatlığıyla diğer hayvanlarla sosyalleşmesine olanak sağlayabiliyoruz. Veteriner hekiminizle belirlediğiniz aşı takvimine uyarak hayvanınızın aşı uygulamalarını aksatmamanızı öneririz.
Köpek Gençlik Hastalığı
Köpek Distemper Virüs’ün (CDV) sebep olduğu; burun, göz akıntıları ve salyayla bulaşan bir hastalıktır. Özellikle 4-6 aylık yavrular çok duyarlıdır. İlk bulgular spesifik olmadığı için hastalığı teşhis etmede yeterli ipucunu vermez. Kusma, kanlı ve kokulu ishal, iştah ve kilo kaybı, ateş görülür. Nörolojik belirtilerle sıkça karşılaşılır, bazıları şunlardır:
- Kas titremeleri,
- Salya artışı ve çiğneme hareketi,
- Dönme, kafa sallama,
- Gözlerin istemsiz hareketi.
Hastalık ciddi seyirli olduğu için aşılama kesinlikle önerilir.
Boğmaca
Soluk borusunda ve bronşlarda yangıya sebep olan bu hastalığa; hayvan hastanesi, barınak gibi köpeklerin yakın bulundukları alanlarda bulaşıcı olduğu için sıkça rastlanması, barınak öksürüğü de denilmesinin sebebidir.
Hastalığın ilerlemesi durumunda yavrularda zatürre, zayıf düşmüş yaşlı hayvanlarda kronik yangılar görülebilir. Hasta hayvan boğaz bölgesi muayene edildiğinde kolayca öksürür, ateşlenebilir ve burun akıntısı görülebilir.
Çeşitli bakteri ve virüsler tek veya kombine halde hastalığa sebep olabilir, bu etkenler solunum yollarına zarar veren bir virüsün yanında ikincil enfeksiyon da oluşturabilmektedir. Genelde ilk etken Bordetella bronchiseptica’dır, fakat Köpek Parainfluenza Virüsü (CPiV), Köpek Adenovirüs-2 (CAV-2) ve Köpek İnfluenza Virüs (CIV) de hastalığın başlıca sebeplerinden olabilir.
Hastalığın bulaşıcı ve her köpeği etkileyebilecek olması saydığımız potansiyel etkenlere karşı aşılamanın önemini gösterir. Kombinasyon aşılar bu etkenlerde yaygındır, yavruyken aşılama ve 6-12 aylıktan sonra yıllık tekrar istenir.
Kuduz, tüm sıcakkanlı hayvanlar ve insanları etkileyen, beyne yerleşerek ölümle sonuçlanan bir hastalıktır. Aşılaması zorunlu ve ihbarı mecburidir. Ülkemizde hala görülen bir virüstür, bu yüzden hastalığın gelişim aşamaları ve önemi gibi birçok bilgiye ulaşabileceğiniz Youtube videoumuzu izlemenizi tavsiye ederiz.
Parvovirüs
Bulunduğu virüs ailesi, türlere özgü Parvovirüs hastalığı etkenlerini içerir. Köpek Parvovirüs (CPV-2), bağırsak hücrelerinde tahribata yol açarak kanlı veya mukuslu ishale sebep olur. İshal ve kusma gibi belirtilere bağlı dehidrasyon, karın ağrısı, zayıflama, ateş, depresyon görülür. İshal, hastalığın en yaygın belirtisidir ve hastalığa en çok 6 aylığa kadar olan köpek yavrularında rastlanır.
Virüsle infekte hayvanın salya ve dışkısıyla direkt temasla veya bunların bulaştığı eşyalara temas halinde dolaylı yoldan bulaşır ve bulaşma oranı oldukça yüksektir.
Kedi Panlökopeni Hastalığı’nın sebebidir ve etken Kedi Parvovirüs (FPV)’dir, ayrıca Kedi Gençlik Hastalığı olarak da bilinir. Hastalığın karakterize klinik bulgusu, ayrıca hastalığa adını da verir; panlökopeni, vücudun savunmasını sağlayan beyaz kan hücrelerinin belirgin düşüşünü ifade eder. Oldukça yüksek bulaşma ve ölüm oranına sahip bu hastalıkta anoreksiya, kusma ve kanlı ishal ilk belirtilerdendir. Kediler 1 yaşına kadar yüksek risk grubunda kabul edilir.
İki türün özellikleri birbirine benzer, ikisinde de akut form en yaygın olandır ve hasta hayvanın kaybına yol açabilir. Köpeklerde kalp bozuklukları, kedilerde sinirsel bozukluklar görülebilir.
Ağır semptomlara yol açan bu virüs, hastalığı atlattıktan sonra da hayvanınızda zayıflık, depresyon gibi genel durum bozukluklarının devam etmesine sebep olabilir. Ayrıca dışarda kontamine olmuş eşyalarınızı eve getirerek hastalığı taşıyıcı hale gelirsiniz.
Bulaşıcı köpek hepatiti hastalığı, Köpek Adenovirüs-1 (CAV-1) ile enfekte, genelde 1 yaşa kadar olan yavru köpeklerde görülür. Karaciğer hücrelerinin ölümüne, pıhtılaşma problemlerine ve böbrek yangılarına sebep olur. Fakat Adenovirüs ailesindeki CAV-1 ve CAV-2 virüsleri, etki ettikleri bölgeler farklı olsa da tek bir aşıyla her ikisine karşı koruma sağlayacak yakınlıktadır. Bu yüzden aşı yaygınlaştığından beri hastalığın görülmesi oldukça azalmıştır.
Kedi Kalisivirüs (FCV) ve Kedi Herpes Virüs (FHV-1), solunum yollarını etkileyen hastalıklara sebep olan virüslerdir. İkisi de bulaşıcıdır ve ciddi lezyonlara sebep olurlar. Kedi Kalisivirüs dilde, ağızda, sert damakta etkisini gösterir ve akciğerlere yerleşir. Kedi Herpes Virüs üst solunum yollarında yani burunda, yutakta ve ek olarak gözlerde etkileri görülür. İki etkenin aşısı genelde birlikte kombine olarak bulunur.
Köpeklerde Leptospirozis
Zoonoz hastalıklar grubuna girer. Etken Leptospira grubundaki bakterilerdir. Hastalık yüksek ateş, kusma, iştahsızlık ve gözlerde kızarıklık ile başlar. Kanlı idrar ve dışkı, hastalığın ne yaygın görülen formunun belirtilerindendir. Böbreklere ilgi gösteren bir hastalık olduğu için hayvan iyileşse bile kronik böbrek yetmezliğiyle karşı karşıya kalırız. Ayrıca insanlara bulaşmada idrar kontaminasyonuna dikkat edilmelidir. Aşı uygulamasının 8 haftalıktan büyük köpeklere yapılması önerilir.
Eğer birden fazla evcil hayvanınız varsa hastalığın teşhisinden sonra bir arada bulunmalarını önlemek ve taşıyıcı hale gelmemek için dikkatli olmak, aşısız bir hayvan sahiplendiyseniz de aşıları tamamlanana kadar aşılı hayvanlarınızla bir araya getirmemek, hayvanlarınızı korumanın başka yollarındandır.
Bu blog yazısı Vet. Hek. YUNUS EMRE AŞICI tarafından doğrulanmıştır.
KAYNAKLAR
A. Levent KOCABIYIK (2003). “Köpeklerde Leptospirozisin Epidemiyolojik Değişimi.” Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi Cilt 14 S: 1-2 Son Erişim Tarihi: 25.11.2023
Bianca Stuetzer, Katrin Hartmann (2014). “Feline parvovirus infection and associated diseases.” The Veterinary Journal, Volume 201, Issue 2
S: 150-155 Son Erişim Tarihi: 25.11.2023
Goddard, Amelia, ve Andrew L. Leisewitz (2010). “Canine parvovirus.” Veterinary Clinics: Small Animal Practice S: 1041-1053 Son Erişim Tarihi: 25.11.2023
MSD Manual. “Canine Distemper”. Erişim: 17.11.2023
MSD Manual. “Infectious Canine Hepatitis.” Erişim: 17.11.2023
MSD Manual. “Kennel Cough”. Erişim: 17.11.2023
VETEXPLAIN 