Kayıp Hayvan Türleri

Bu blog yazımız, geçtiğimiz onca yılda doğal seçilimden dolayı, doğal afetlerin sonucu veya biz insanoğlunun sebep olduğu örneğin aşırı avlanmamız, küresel ısınmaya sebebiyet vermemiz ve kontrolsüz nüfus artışımız ile doğal yaşam alanlarını yok ettiğimiz nesli tükenmiş veya tükenmekte olan kayıp hayvan türleri hakkında.

Öyleyse maalesef nesli tükenmiş olan bu muazzam hayvan türlerinin bazılarına şöyle bir bakalım.

1- HAZAR KAPLANI

Hazar kaplanının en yakın akrabası sibirya kaplanıdır. Hazar kaplanı, ondan biraz daha küçük fakat diğer tüm kaplanlardan daha büyük bir kaplan türüydü. Çizgileri çok düzgün, sık ve uzundu. Başında, ensesinde, sırtında ve kuyruk ucunda siyah rengi hakimken gövdesinin geri kalanında ve uzuvlarında kahve/tarçın tonları hakimdi. Bu türün gövde ve boyun altı beyaz ve daha sarkık, kulakları ise kısaydı.

Erkek bireylerde boy 270–295 cm arasındayken, kilo 170–240 kg kadardı, dişilerde ise boy 240–260 cm arasında, kilo ise 85–135 kg kadardı.

Hazar kaplanlarının son üyesi 1970 yılında Rusya’da hayatını kaybetmiştir.

2-YANGTZE NEHRİ YUNUSU

“Baiji” olarak da bilinen Yangtze Nehri yunusu en son 2002’de görülen bir türdür.

Yok olmasından tam dört yıl sonra bir grup araştırmacı, bir tane bulup bulamayacaklarını görmek için Yangtze Nehri boyunca 2.000 mil yol kat etmiş, ancak sonuç alamamışlar.

Ayrıca Whale and Dolphin Conservation group (WDC) göre baiji, insanlar yüzünden nesli tükenen ilk yunus türüdür.

Neslinin tükenme sebebi ise çevre kirliliği ve tekne trafiği olarak bilinmektedir.

3- KUZEY BEYAZ GERGEDANI

Kuzey beyaz gergedanlar günümüzde kalan 5 gergedan türünden bir tanesidir ve hayatta kalan son iki dişi üyesi vardır.

Son erkek üyesi kenya da koruma altında 2018 yılında hayatını kaybetmiştir. Bu durumda nesli tükenmek üzere olan kuzey beyaz gergedanı türü için bilim adamları tarafından çalışmalar devam etmektedir.

Nesillerinin tükenme sebebi kaçak avlanmalar ve habitat hasarı olarak bilinmektedir.

4- SPİX AMERİKA PAPAĞANI

Vahşi doğada neslinin tükendiği düşünülen Spix Amerika Papağanı, sayıları 60 ila 80 gibi iç karartıcı derecede düşük bir aralıktadır.

Bu sebepten dolayı geri kalan papağanlar yaşamını gözlem ve esaret halinde sürdürmektedirler.

Spix america papağanları canlı mavi tüyleriyle tanındığı için “Küçük Mavi Amerika Papağanı” olarak da anılıyor.

Neslinin tehlikeye girme sebebi habitat tahribatı ve yasadışı ticaret olarak bilinmektedir.

5- ANADOLU PARSI

Anadolu parsı, Doğu Akdeniz ve Doğu anadolu bölgelerinde, daha çok ormanlık ve dağlık alanlarda görülmekteydi. Doğal yaşam alanlarının ve av kaynaklarının azalması gibi sebeplerden dolayı parslar insanların yaşadığı yerlere yönelmiştir. Bu durum da genellikle vurularak ya da zehirlenerek öldürülmelerine yol açmıştır.

28 Kasım 2023 tarihinde Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından fotokapana yakalanan Anadolu parsı fotoğrafları paylaşılmıştır. Bu da bize anadolu parslarının hala görülebilecek fakat nesli tükenmekte olan türler arasında olduğunu göstermektedir.

6-PİNTA ADASI KAPLUMBAĞASI

Pinta Adası kaplumbağası, Darwin 1835’te Galapagos’u ziyaret ettiğinde buralarda olan bir türdü.

Ayrıca Galapagos adalarında yaşayan bu su kaplumbağalarının görünümündeki farklılıklar, ünlü bilim adamı Charles Darwin’e evrim teorisini geliştirmesinde ilham kaynağı olmuştur.

Ne yazık ki, Lonesome George (resimde görülen) adında bir erkek, bu alt türün son safkanı olmakla birlikte 2015’te ölmüştür.

Nesillerinin tükenme sebebi ;

İnsanların Pinta Adası’na getirdiği ve kaplumbağaların yaşam alanlarını yok eden keçiler
Yavru kaplumbağaları avlayan fareler
Kaplumbağaları etleri için öldüren insanlar olarak bilinmektedir.

7- SMOOTH HANDFİSH

Resimde, yalnızca 200 yıl önce Avustralya çevresindeki sularda bol miktarda bulunan, nesli tükenmiş Smooth Handfish balığının yakın akrabası olan Red Handfish balığı yer almakta.

Adını insan kollarına ve ellerine olan esrarengiz benzerliğinden alan, 2020’de neslinin tükendiği ilan edilen Smooth Handfish balığının kafasında da (tıpkı burada gösterilen kuzeni gibi) oldukça punk-rock mohawk benzeri bir sivri uç bulunuyordu.

Nesillerinin neden tükendiği bir soru işareti olmakla birlikte insanlar tarafından hem kendilerinin hem de tükettikleri besin kaynağı olan canlıların avlanılması olduğu düşünülüyor.

8-ALTIN KURBAĞA

Incilius periglenes, Incilius cinsine bağlı bir hayvan türüdür.

Küçük ve parlak sarı-turuncu renkli, tropikal ormanlarda bulunan ve günümüzde soyu tükendiği sanılan bir kurbağa türüdür.

1989’dan beri dünyanın hiçbir yerinde görülmemiş ve rapor edilmemiştir ve IUCN tarafından soyu tükenmiş olarak sınıflandırmıştır.

Nesillerinin tükenme nedeni daha çok kitrid deri enfeksiyonları, küresel ısınma ve kirlilik olarak bilinmektedir.

9-DODO

Dodo ya da Mauritius dodosu (Raphus cucullatus), güvercingiller familyasından Mauritus’ta yaşamış ama 17. yüzyılın sonlarına doğru (1662) soyu tükenmiş bir kuş türüdür.

Bunun yanında dodo kuşları uçamayan fakat çok iyi koşan, yuvalarını yere yapan ve meyvelerle beslenen bir türdür.

Neslinin tükenmesinin sebebi; yuvalarındaki yumurtaların diğer hayvanlara karşı korumasız kalması ve insanlar tarafından avlanmaları olarak bilinmektedir.

10- TİLASİN

Asmanya kaplanı ya da Tasmanya kurdu (Thylacinus cynocephalus), 20. yüzyılda soyu tükenen Avustralya’ya özgü büyük bir etçil keselidir. Daha çok kemirgenler ve kanguruları avladıkları bilinmektedir.

Görünüş olarak çok agresif görünseler de genelde insanlar tarafından kolayca yakalanabilen bir hayvan türü olduğu bilinmektedir.

Neslinin tükenmesinin nedeni insanların aşırı avlanması olarak biliniyor.

11- MADEİRAN BÜYÜK BEYAZ KELEBEĞİ

55 ila 65 milimetre (2 ila 2,5 inç) boyuta ulaşabilen kanatları saf beyaz ve ön kanatlarının uçlarında ise geniş siyah bir kısmı olan Madeira büyük beyaz kelebeği( Pieris brassicae wollastoni ) Madeira’ya özgü bir kelebek türüdür. Doğal yaşam alanları laurisilva ormanıdır.

1886 yılında İngiliz böcek bilimci Arthur Gardiner Butler tarafından tanımlanmıştır.

Madeiran büyük beyaz kelebeğinin tam olarak neslinin tükendiğine dair kesin bilgi olmasada onlarca yıldır görülmemiş ve nesli kritik olan türler arasında olduğu bilinmektedir.

Neslinin bu duruma gelmesinde habitat kaybının ve insanların neden olduğu kirliliğin olduğu bilinmektedir.

Bu blog yazımız da ele aldığımız 11 hayvan türü nesli tükenmiş veya kritik duruma girmiş hayvan türlerinden bazılarını oluşturmaktadır. Görüldüğü üzere bu mükemmel hayvanların gelmiş oldukları durumun en büyük sebebi de biz insanlar gibi gözükmektedir. Daha fazla hayvan türünün dünyamızdan silinmemesi için daha bilinçli toplumlar olabilmemizi diliyoruz.

KAYNAKLAR

“Raphus cucullatus”. paleobiodb.org. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.

^ “Anadolu parsı aylar sonra bir kez daha görüntülendi”. İHA. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.

^ ^a ^b Savage, J., Pounds, J. & Bolaños, F. (2008). Incilius periglenes. The IUCN Red List of Threatened Species DOI:10.2305/IUCN.UK.2008.RLTS.T3172A9654595.en

^ John Feltwell. Büyük beyaz kelebek: Pieris brassicae’nin (Linnaeus) Biyolojisi, Biyokimyası ve Fizyolojisi . Springer, 1982 ISBN 90-6193-128-2

^a ^b “Mindat.org”. http://www.mindat.org. 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Anadolu_pars%C4%B1

https://tr.wikipedia.org/wiki/Hazar_kaplan%C4%B1

https://tr.wikipedia.org/wiki/Incilius_periglenes

https://tr.wikipedia.org/wiki/Nesli_t%C3%BCkenen_t%C3%BCrler

Van Swaay, C.; Wynhoff, I.; Verovnik, R.; Wiemers, M.; López Munguira, M.; Maes, D.; Sasic, M.; Verstrael, T.; Warren, M. ve Settele, J. (2010). ” Piris wollastoni “ . IUCN Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi . 2010 : e.T39483A10240995. doi : 10.2305/IUCN.UK.2010-1.RLTS.T39483A10240995.en .

FOTOĞRAFLAR