Tavşanlar, Leporidae familyasındaki türlerin ortak adıdır. İçinde birçok tür bulunan tavşangiller familyası, sevimli görüntüleriyle bizleri cezbetmiş ve yıllar içinde evcil tavşan sahibi olmak giderek popüler hale gelmiştir.

Tavşanların bakımıyla ilgili ihtiyacınız olabilecek bazı bilgilere maddeler halinde yer verdik. Tavşanınızı sahiplendiğinizde genel sağlık durumu kontrolü ve yaygın bulunan hastalıkların testi açısından bir veteriner kliniğine götürmenizi öneririz.

• Bir evcil tavşan sahiplenmeden önce göz önünde bulundurmanız gereken etkenler vardır; ona zaman ayırabilir misiniz?, evdeki birinin tavşana veya otlara alerjisi var mı?, ona sağlıklı hayat şartlarını sağlamak için maddi olanaklarınız var mı?, evden uzaklaştığınızda tavşanınıza bakabilecek biri var mı?… gibi sorular sorulmalıdır. 

• Tavşanlar otçuldur ve lahana, havuç, taze çimenler, marul, çeşitli sebzelerin yaprakları gibi birçok bitkisel besinle beslenirler. Fakat alışılageldiğin aksine havuç favori yiyecekleri değildir ve şeker içeriğinden dolayı fazla verilmemelidir. Tavşanların diyetinin büyük bir kısmını saman ve ot oluşturmalıdır. En az %85-90 saman, ot veya kuru ot içermeli, yani yaklaşık tavşanınızın hacmi kadar denilebilir. Sadece beslenme amacıyla değil, sürekli uzayan dişleriyle bir şeyler çiğneme ihtiyacını karşılayabilmeleri de saman sayesinde olur. Aksi takdirde çevrelerinde bulunan eşyaları ve en tehlikelisi de kabloları kemirirler ve bu hiç istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Diyette bulunması gereken diğer öğelerse yeşil yapraklardan oluşan bir salata ve liften zengin pelet yemlerdir. Kilogram başına 20-25 gram pelet yem verilebilir.

• Sindirim sistemi anatomilerine bakacak olursak bu diyetin önemini de anlamış oluruz. Tavşanlarda sekum denilen ve ince bağırsağın sindiremediği besinlerden, çoğunlukla Bacteroides spp. bakterisi bulunduran florasıyla fermente ederek yararlanan bir arka bağırsak bulunur. Kuru otlar bağırsak hareketlerini artırarak hayvanın sindirim faaliyetine destek olacaktır.

• Diyetteki lif içeriğinin yetersiz olması da sindirim sistemi rahatsızlıklarına sebep olabilir. Uyuşukluk, kürkün sertleşmesi, arka tarafını kaplayan yeşilimsi kahve dışkı belirtiler arasındadır. Belirtileri gördüğünüz zaman acilen veteriner hekiminize başvurmalısınız.

• Su ihtiyacı tavşanlarda, kedi-köpek gibi diğer evcil hayvanlara oranla çok daha fazladır. Günde kg başına 120 ml su içerler. Su kapları çelik gibi bir materyalden olmadığı sürece onu da çiğneyebilirler.

• Diyette bulunmaması gerekenlere bakacak olursak; süt ve süt ürünleri, müsli tarzı yağdan ve şekerden zengin karışımlar, ekmek, patates, yulaf, tohumlar, mercimek, bisküvi ve kek tarzı besinler verilmemelidir. Soğan, domates yaprakları, avokado ve çikolata ise tavşanlar için toksiktir.

• Tavşanlar 8-13 yıl yaşayabilirler fakat bakım eksikliği bu süreyi yarıya kadar düşürebilir.

• Tavşanlar fazla ısıyı kulaklarından atarlar ve terlemezler.

• Tavşanınızı sağlıklı tutmak ve yaşam süresini uzatmak için hareket özgürlüğü bulunması, yüksek lifli gıda sağlamak ve uygun bir arkadaşla sosyalleşmesi önemlidir. Kısırlaştırma uygulaması da özellikle dişilerde, rahim kanseri riski yüksek olduğu için, koruyucudur ve yaşam süresini uzatabilir.

• Evcil tavşanınızı acilen veteriner hekiminize götürmenizi gerektiren ağrı ve hastalık semptomları şu şekildedir; yemek yememesi, dışkılamaması, karın bölgesinde şişlik, etrafa ilgisini kaybetmesi, normalde yaptığı aktiviteleri yapmaması sayılabilir.

• Tavşanınızı ensesinden ve kulaklarından tutmamaya özen gösterin çünkü agresyon gösterebilir. İki elinizi de kullanarak birini vücudun altından geçirip diğeriyle de destek olabilirsiniz. Tavşanlar kızgın olarak bilinseler de bu agresyonun arkasında yatan sebepler aslında giderilebilir. Yaralanmaya bağlı acı, besin ve suya ulaşamaması, korkması, kafeste tutulup sosyalleşememesi agresyonun sebeplerinden olabilir. Ayrıca kısırlaştırma da bunun giderilmesi için, veteriner hekiminize danışıp, uygulanabilecek bir yoldur. 

• Banyo yaptırmak da yoğun bir kirlenme varsa düşünülebilir, rutininde olmaması gerekir. Doğaları gereği kürklerini temiz tutan hayvanlardır, eğer banyo ihtiyacı doğmuşsa ılık bir suyla yıkamanız yeterli olacaktır. 

• Tavşanlar dışkılarını yiyen hayvanlardır. Sabah saatlerinde yaptığı sekotrofu yerler ve bu dışkı tavşanınızın alması gereken mikrobiyal protein ve vitaminleri içerir. Özellikle B vitamini yönünden zengindir.

• Kedi ve köpeklerin patilerinde bulunan ayak pedleri tavşanlarda yoktur, ayakları kalın kürkle kaplıdır. Bu yüzden yaşam alanının yumuşak ve rahat bir zemine sahip olması gerekir.

• Tavşanınıza sağlayacağınız barınağın sahip olması gereken özelliklerden bir tanesi de dışardaki hava durumuna karşı korunaklı olmasıdır. Tavşanlar sıcak çarpmasına yatkın hayvanlardır, ortamın sıcaklık ve nem düzeyi belirli değerlerde tutulmalıdır. Aksi takdirde sıcak çarpmasının yanısıra deri hastalıklarına da açık hale gelir. 

• Yaşadığı alan dışardaysa ve kazabileceği bir toprak alan barındırıyorsa, kaçmayacağından veya diğer hayvanların kazarak ulaşamayacağından emin olmalısınız. 

• Köpeklerden, avcı hayvanlardan korunan sağlam bir alan sağlamak ve alanın günlük temizliğini yaparak sineklerden arındırmak, tavşanınızı korumak için gerekli uygulamalardandır. 

Saydığımız koşulları sağlamak evcil tavşanınızın yaşam süresini uzatır, refahı yüksek bir ortam sağlar. Tavşanınızla sosyalleşmenizi, bir kafese kapatmaktansa rahat hareket edip oynayabileceği bir alan sunmanızı ve stres faktörlerinden özellikle uzak tutmanızı öneririz. 

Bu Blog yazısı Vet. Hek. Serhan COŞKUN tarafından doğrulanmıştır.

Kaynakça:

Mohammad RIFKY (2015). “Rabbit Behaviour, Health and Care”. Son Erişim Tarihi: 05.12.2023

MSD Manual. “Housing of Rabbits”. Erişim: 04.12.2023 https://www.msdvetmanual.com/exotic-and-laboratory-animals/rabbits/housing-of-rabbits

Wikipedia. “Tavşan”. Erişim: 04.12.2023 https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Tav%C5%9Fan