Çoğu kişinin bilinçsiz olduğu ve özellikle hamile bireyler için ciddi önem teşkil eden   Toksoplazmozis, memeli ve kanatlı türlerini etkileyen, Toxoplasma gondii tarafından oluşturulan sistemik, zoonoz karakterli, dünya nüfusunun üçte birinin enfekte olduğu bilinen protozoon kaynaklı bir enfeksiyondur.

Kediler ve diğer Felidae türleri T. gondii’nin hem ara hem de tek ve son konaklarıdır. Ara konak ise insan dâhil olmak üzere birçok memeli ve kanatlı hayvandır.

Toxoplasma gondii nedir?

Toksoplasma gondii, protozoonlardan Sarcocystidae ailesine, Toksoplasma cinsine mensup tipik bir koksidyan parazittir.

Bulaşma

Öncelikle yayılımdan sorumlu olan Toxoplasma gondii formları ookistler ve doku kistleridir.

Organizmalar kedilerin intestinal (bağırsak) hücrelerinde gelişirler. Genelde farelerin ya da çiğ etlerin kediler tarafından yenilmesiyle kedilere bulaşan bu parazit, intestinal hücrelerin içine uç kısmında bulunan koni şekilli kısmı sayesinde trapazoid (takizoid) formda girer ve çoğalır.

Peki Toxoplasma gondii nerelerde bulunabilir?

• Kedi dışkısı,
• Enfekte kedi dışkısıyla kirlenmiş toprak veya kedi kumu,
• Az pişmiş veya çiğ et,
• Parma jambonu veya salam gibi çiğ kurutulmuş etler,
• Pastörize edilmemiş sütler ve yumurtalar.

Ayrıca insandan insana temas yoluyla geçiş yapamazken, enfekte anneden doğmamış bebeğine geçiş yapabilir.

FOTOĞRAF https://vetrehberi.com/toxoplasma/

Kedilerde Klinik Bulgular 

Toxoplasma gondii ile enfekte kedilerde belirgin bir klinik bulgu gelişmediği, nadiren enteroepital(bağırsak dokuları ile ilgili) döngüde bazı problemlerin görülebileceği belirtilmiştir. Deneysel olarak doku kistleri ile ağızdan enfekte edilen kedilerin %10-20’sinde 1-2 hafta sürebilen ishal gelişebileceği ve bu duruma organizmanın enterik epitel çoğalmasının neden olduğu rapor edilmiştir. 

Primer enfeksiyon sonrası ise takizoitlerin aşırı hücre içi çoğalmasının ölümcül bağısak dışı toksoplazmozise sebep olabileceği ve enfeksiyonun karaciğer, akciğer, beyin ve pankreatik dokulara da yayılabileceği bildirilmiştir.

Kedilerde anneden yavruya bulaşma sonucunda bağırsak dışı toksoplazmozis gelişebileceği, genellikle akciğer veya karaciğer tutuluşuyla ölümle sonuçlanabileceği belirtilmiştir.

İmmun sistem bozuklukları bulunan kedilerde yaygın toksoplazmozis geliştiği gözlemlenmiştir.

Yaygın toksoplazmozisli kedilerde depresyon, iştahsızlık, ateş, peritoneal sıvı birikimi, sarılık ve nefes darlığı görüldüğü; kronik toksoplazmozisli kedilerde üveit, kutanöz lezyonlar, ateş, kaslarda aşırı hassasiyet, aritmi ile seyreden miyokardit, kilo kaybı, iştahsızlık, felç, ataksi, sarılık, diyare ve nefes darlığı da gelişebileceği bildirilmiştir.

Gebelikle Olan İlişkisi

Yazımızın bulaşma yollarındaki kısmında da bahsettiğimiz gibi, Toksoplazmozis kişiden kişiye temasla geçemez ancak hamile bir kadından doğmamış bebeğine geçebilir. Bu yalnızca bir kadının enfeksiyona yakalanması durumunda mümkündür. Bu durumun önüne geçilmesi için en önemli faktör aslında kedi dışkısının 24 saat içinde ve başka biri tarafından temizlenmesidir.

• Hamilelik sırasında veya hamile kalmadan üç ay öncesine kadar bir bebek enfeksiyonla doğarsa buna konjenital toksoplazmozis adı verilir.

Konjenital Toksoplazmozis

Gebelik sırasında alınan trafozoit formların anneden fetusa transplasental geçişi olur. Fetusun immün sistemi yetersiz olduğu için klinisyenler tarafından korkulan bir durumdur.

• Serebral kalsifikasyon
• Yaşamın ileri yıllarında ortaya çıkan korioretinit
• Hidrosefaliye bağlı makrosefali
• Mikrosefali
• Konvülsiyonlar
• Deri döküntüleri,sarılık. 

Tablosuna yol açabilir.

Hamile İnsanlarda Antikor Testi

Gebelikten 3-4 ay önce ya da gebelik fark edildiğinde IgG antikor düzeyi incelenmelidir. 

Koruyucu antikor seviyesi oluşmuş ise bebek için enfeksiyon riski bulunmaz. Eğer koruyucu antikor seviyesi düşükse, gebelik boyunca düzenli olarak antikor takibi yapılmalıdır.

Bu blog yazısı Vet. Hek. YUNUS EMRE AŞICI tarafından doğrulanmıştır.

KAYNAKLAR

Dubey JP, (2010). Toxoplasmosis of Animals and Man. Second Edition, CRC Pres, New York.

Milli ÜH, Hazıroğlu R, (2000). Veteriner Patoloji. Medipress, Malatya

Murray, Patrick R. (2013). Medical microbiology. 7th edition. Rosenthal, Ken S., Pfaller, Michael A. Philadelphia: Elsevier/Saunders. ISBN 978-0-323-08692-9. OCLC 778040143.

Pekmezci, D., & Pekmezci, G. Z. (2016). Toksoplazmozis Kedilerde Davranışsal Değişikliklere Neden Olabilir mi?. Etlik Veteriner Mikrobiyoloji Dergisi, 27(2), 149-154.

ÖNCEL, T. toncel@penvet. gov. tr.

Beder, D., & Taşbent, F. E. (2020). Genel Özellikleri ve Laboratuvar Tanısı ile Toxoplasma gondii Enfeksiyonları. Türkiye Parazitolojii Dergisi, 44(2), 94.

McConnell JF, Sparkes AH, Blunden AS, Neath PJ, Sansom J, (2007). Eosinophilic fibrosing gastritis and toxoplasmosis in a cat. JFMS. 9(1), 82-88.

Lappin MR, (2010). Update on the diagnosis and management of Toxoplasma gondii infection in cats. Topics in Compan An Med. 25(3), 136-141.

Beatty J, Barrs, V, (2003). Acute toxoplasmosis in two cats on cyclosporine therapy. Aust Vet J. 81, 339.