• Birçoğunuzun bildiği gibi “Evrim Teorisi”, hakkında çok konuşulan ve de çok tartışılan bir konudur. Bu yazımızda da bu teoride en çok bilinen ve ilk akla gelen İngiliz bilim insanı Charles Darwin’in “Darwin’in Evrim Teorisi” konusunu inceleyeceğiz. 

• 1859 yılında yazdığı “Doğal Seçilim Yoluyla Olan Türlerin Kökeni veya Yaşam Mücadelesinde Desteklenen Irkların Korunumu”, kısaca “Türlerin Kökeni” olarak bilinen kitabı gelecekteki birçok tartışma için kapı açmıştır.

Evrim Nedir?

• En basit tanımıyla Evrim, zamanla popülasyonların ve türlerin değişmesidir. Herkesin görüp inceleyebileceği gibi her canlı doğar, gelişir, ürer ve çoğalır. Bu çoğalma süreci oluşan canlıların zamanla farklılaşması ile sonuçlanır ve bu farklılaşmalar mutasyon adıyla bilinir. Bu mutasyonlar nesiller boyu birikir, canlıyı etkileyen çevreyle de hangi yöne ilerleyeceği belirlenir. Bu ise Darwin’in “Doğal Seçilim” adını verdiği sistemle gerçekleşir.

Doğal Seçilim Nedir?

• Darwin’e göre “Doğal Seçilim”, birden fazla nedeni olan ve uzun süren, karmaşık bir süreçtir. Doğal seçilim, bir popülasyonda varyasyonlar yani değişiklikler gerektirir ve bu sürecin çalışabilmesi için de bu varyasyonların yeni nesile aktarılabilir olması gerekir. Bu varyasyonlar varoluşsal mücadele için hayatta kalma ve türün devamlılığını sağlayabilmek için gelişir ve içlerinden çevreye en iyi adapte olabilenleri seçilir yani hayatta kalır. 

Yukarıda gösterilen resimde anlatıldığı gibi, bir böcek popülasyonunu ele alalım. Bu popülasyonda yeşil ve kahverengi vücut renkleri bulunsun. Doğal avcısı olan bir kuş türü de bu böceklerden yeşil olanları yaşadığı yer olan ağaçlarda görüp avlasın. Sonuç olarak yeşillerin popülasyonunda ciddi bir azalış olur. Bu çıkarımla daha avantajlı özellik olan kahverengi renk, popülasyonda daha yaygın hale gelir. Bu süreç devam ederse sonunda popülasyondaki tüm bireyler kahverengi olur. 

• Eğer farklı bir çeşitliliğiniz, farklı üremeniz ve kalıtımınız varsa, sonuç olarak doğal seçilim yoluyla evrime sahip olacaksınız. Bu kadar basit.

• Kısaca özetlemek gerekirse de çevreye dayanıklılığı fazla olan (yaşadığı çevre koşullarına en iyi ayak uydurabilen) yaşamaya devam eder ve bu özelliklerini yeni nesle aktarır. Temelinde ise Darwin’in gözlemlemiş olduğu aşağıdaki maddeler etkilidir:

• Değişiklikler çoğu zaman yeni nesle aktarılır.
• Çevrede sınırlı kaynak bulunur ve çevrenin kaldırabileceğinden fazla yavru üretilir.
• Yavrular kalıtsal özellikleri bakımından farklılık gösterir. Herhangi bir nesildeki yavrular, özellikleri (renk, boyut, şekil vb.) bakımından birbirinden biraz farklı olacaktır ve bu özelliklerin çoğu kalıtsal olacaktır.

Darwin’in Evrim Teorisi

• Darwin, türlerin zaman içerisinde değiştiğini öne sürmektedir. Yeni türlerin ise zaten var olmuş türlerden geldiğini ve hatta ortak bir ataya sahip olduğumuzu öne sürer. Bulunan ve bulunmuş her türün ortak atadan çok uzun zaman dilimleri boyunca kademeli olarak birikmiş ve kendine özgü kalıtsal (genetik) farklılıklarıyla geliştiğini söyler.

• Aynı zamanda Darwin tüm canlı organizmaları birbirine bağlayan çok düzeyli bir “ağaç” üretir ve daha sonra gelen bilim adamları bu ağaç modellemesine kendi yorumlarını katarak kendi ağaçlarını oluştururlar.

‘Darwin tüm canlı organizmaları birbirine bağlayan çok düzeyli bir “ağaç” üretir.’

‘Haeckel’in İnsanın Evriminde (1879) görüldüğü şekliyle hayat ağacı’

• Darwin, organizma gruplarının kalıtsal özelliklerinin nesiller boyunca değiştiği bu sürece “modifikasyonla türeyiş” ismini vermiştir. Günümüzde ise biz buna evrim diyoruz. 

Darwin’in Evrim Teorisindeki Temel İlkeler

• Ernst Mayr isimli bilim insanı 1982 yılında Darwin’in Evrim Teorisini şu ilkeler ile tanımlamıştır.

1) Evrim, tek başına ele alındığında, bir organizmanın soy hattının zaman içerisinde değişimidir.

2) Darwin’in ileri sürdüğü ortak ata fikri, Lamarck’ın ileri sürdüğü Evrim Teorisinden köklü bir biçimde farklıdır. 

3) Kademeli evrim, Darwin’in Evrim Teorisi’nin köşebaşı taşlarındandır.

4) Popülasyon içi karakter dağılımının değişimi, Darwin’in Evrim Teorisinin temellerini oluşturmaktadır.

5) Evrimin ana mekanizması Doğal Seçilimdir. 

Kaynakça

• Barros, D. BENJAMİN, 2008, “Natural Selection as a Mechanism”, Philosophy of Science, 75(3): 306–322. doi:10.1086/593075 Erişim tarihi: 09.12.2023
• Ç. M. Bakırcı. Darwin’in Evrim Teorisi Nedir, Neler Söyler?. (29 Ekim 2014). Alındığı Tarih: 9 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/2917Erişim tarihi: 09.12.2023
• David MASCİ, Darwin and His Theory of Evolution Erişim tarihi: 09.12.2023
• Fatih ÖZGÖKMAN, Yaşamın Kökeni, Evrim ve Tanrı Erişim tarihi: 09.12.2023

İnternet Kaynakları https://evolution.berkeley.edu/evolution-101/mechanisms-the-processes-of-evolution/natural-selection/ Erişim tarihi: 09.12.2023