Geciş hücreli Karsinom, özellikle köpeklerde görülen, en yaygın mesane kanseridir. Belirtileri diğer üriner sistem enfeksiyonlarına benzediği için dikkatli yaklaşmak gerekmektedir. Tedavi için tümörün boyutuna ve yerleşimine göre cerrahi müdahale, radyoterapi ve kemoterapi yöntemlerinden birisi tercih edilebilir. 

THK adıyla bilinen Geçiş Hücreli Sarkom Nedir?

 Transisyonel hücre karsinomu (Geçiş Hücreli Karsinom) yaygın olarak “THK” kısaltmasıyla bilinir. Adını köken aldığı geçiş hücreli epitelden almaktadır. Geçiş hücreli epitel, böbrek içinde, üreterlerde ve mesanede bulunur. Buradaki epitellerin tümörleşmesiyle oluşan bu kanser en yaygın mesane kanserlerinden biridir ancak tüm kanser türlerinin içinde %2 oranında görülür. Kedilerde nadir olmakla birlikte köpeklerde kedilere göre yaygın olduğu saptanmıştır. Bu tümör tipi daha sık yaşlı ve dişi hayvanlarda görülmektedir. Hastalığın kesin sebebi bilinmemekle birlikte bazı risk faktörleri tespit edilmiştir.

Teşhis Nasıl Yapılır?

 Çok sık idrar yolları ile alakalı hastalıklarla karışabilmektedir. Bu durum hastalığın tanısını güçleştirmektedir. Yüksek invazyona (bulunduğu dokuya yayılma yeteneği) sahip THK’de idrar yolu tıkanıklığı en sık görülen belirtidir. Bunun yanı sıra kanlı idrar ve idrar yapma alışkanlıklarının değişmesi de veteriner hekime bilgi olarak verilebilir. Diğer üriner sistem enfeksiyonlarının da yol açabildiği bu belirtiler kesin tanı için yeterli değildir. Tümör dokusu bazı ileri derece metastaz durumların da çok çok nadir olmakla beraber elle hissedilebilmektedir. Rutin olarak yapılan kan tahlillerinde tümörle alakalı önemli bir değişim bulunmamaktadır. İdrar tahlillerinde ise genelde çok fazla miktarda kanama şekillenir ve yine kanserle alakalı önemli ipuçları vermeyebilir. Görüntülü tanı yöntemleri teşhis amacıyla kullanılabilir. Özellikle ultrasonografi ve ultrasonografinin yetersiz olduğu durumlarda tomografi ve sistoskopi hastalığın teşhisinde büyük öneme sahiptir. Kesin tanı ise biyopsiyle mümkündür. Biyopsi, sistoskopi ya da cerrahi işlemler sonrasında elde edilen veriler ışığında değerlendirilir. Evreleme aşaması büyük öneme sahip olduğu için patologlarla iletişim önemlidir. 

Predispoze Irklar Hangileridir?

 THK’ye yatkınlığı bulunan ırklar arasında İskoç Teriyerleri hastalığa 18-20 kat; Shetland Çoban Köpekleri, Beaglelar, West Highland Beyaz Teriyerleri ve Tel Tüylü Fox Teriyerleri ise 3-5 kat daha yatkındır. Yatkınlığı henüz saptanmamış ancak üzerinde çalışılan ırklar da mevcuttur.

Risk Faktörleri Nelerdir?

 Risk faktörleri kanser riskini arttıran maddeler olarak açıklanabilir. THK için belirlenmiş risk faktörleri arasında böcek ilaçlarının yanında çim pestisitleri de yer almaktadır. Bu üç risk faktörü için İskoç Teriyerleri üzerinde çalışma yapılmış ve anlamlı sonuçlar alınmıştır. 

Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

 THK tedavisi için cerrahi müdahale, radyoterapi ya da kemoterapi seçenekleri değerlendirilebilir. 

• Cerrahi Müdahale: Sadece metastazın görülmediği ve tümörün mesane boynu ve üretradan uzakta olduğu durumlarda yapılabilir. Tümörlü doku çıkartılırken marj adı verilen tümörün etrafındaki sağlıklı dokunun bir kısmı da alınmalıdır. Bunun sebebi sağlıklı dokuda tümör hücrelerinin bulunma ihtimalidir. Kliniklere başvuran THK hastaları genelde ileri derece tümöre sahip oldukları için cerrahi müdahale pek mümkün değildir.

• Radyoterapi: Bu yöntemin uygulanmasındaki ana zorluk mesanenin karın boşluğunda hareketli olması ve doluluğa bağlı olarak şeklinin değişmesidir. Mesane küçülmesi, çevre doku tahribatı ve yara izi bırakması gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir.
• Kemoterapi: THK tedavisinde kullanılan yaklaşık olarak 10-12 etkin ilaç tespit edilmiş ve üzerlerinde çalışma yapılmıştır. Bunlar tek başına bir kemoterapik ilaç şeklinde ya da birden fazla ilacın kombinasyonu şeklinde uygulanabilmektedir. 

• Metronomik Kemoterapi: Bu kemoterapi yönteminde amaç kanserin gerilemesini sağlamak değil durdurmak veya yavaşlatmaktır. Kemoterapötik ilaçların sık ve düşük dozda oral yolla verilmesiyle yapılan bu yöntem hekime ve hastaya zaman kazandırmaktadır.

• Mesane İçi Tedavi: Sonda takılması ve sonda yoluyla mesanenin içine direkt olarak ilaç verilmesi şeklinde uygulanan bu yöntem köpeklerde tercih edilmez. Bu yöntem üzerinde daha fazla çalışma yapılması gerekmektedir. 

Tedavi Sırasında ve Sonrasında Nasıl Takip Edilmelidir?

 Tedavi başladığında ve sonrasında bir haftalık periyotlarla tümör boyutu ultrason eşliğinde ölçülmeli ve beklenen sonuç alınamıyorsa kemoterapi yöntemi değiştirilmelidir. Tedavi sırasındaki belirtiler hastalığın ilerlemesiyle paralel olmayabilir, sebebi ise yazımızın başında da anlatıldığı üzere THK belirtileri diğer üriner yol enfeksiyonlarının belirtilerine benzerdir. Örneğin kemoterapötik ilaçlar etkilerini gösterirken hasta başka bir enfeksiyona yakalandığı için hastanın idrar yapma sıklığı ve alışkanlığı istenmeyen yönde değişebilir. Bu durum göz önüne alınarak karar alınmalıdır.

THK Tedavi Edilmezse Ne Olur? 

Bu durum hakkındaki çalışmalar yetersiz olduğu için tedavi edilmeyen THK’lı hayvanların  yaşam süresi tam olarak bilinmemektedir. 

Bu blog yazısı, Vet. Hek. Doç. Dr. Lora KOENHEMSİ tarafından doğrulanmıştır

KAYNAKLAR

1. Fulkerson, C. M., & Knapp, D. W. (2015). Management of transitional cell carcinoma of the urinary bladder in dogs: a review. Veterinary journal (London, England : 1997), 205(2), 217–225. https://doi.org/10.1016/j.tvjl.2015.01.017
2. Glickman, L. T., Raghavan, M., Knapp, D. W., Bonney, P. L., & Dawson, M. H. (2004). Herbicide exposure and the risk of transitional cell carcinoma of the urinary bladder in Scottish Terriers. Journal of the American Veterinary Medical Association, 224(8), 1290–1297. https://doi.org/10.2460/javma.2004.224.1290
3. Higuchi, T., Burcham, G. N., Childress, M. O., Rohleder, J. J., Bonney, P. L., Ramos-Vara, J. A., & Knapp, D. W. (2013). Characterization and treatment of transitional cell carcinoma of the abdominal wall in dogs: 24 cases (1985-2010). Journal of the American Veterinary Medical Association, 242(4), 499–506. https://doi.org/10.2460/javma.242.4.499
4.  Knapp, D. W., Dhawan, D., Ruple, A., Cooper, B. R., Zhang, M., Liu, D., Ramos-Vara, J. A., Bonney, P. L., Fourez, L. M., Enstrom, A. W., Lahrman, S. A., & Tullius, J. A. (2024). Association between cigarette smoke exposure and urinary bladder cancer in Scottish terriers in a cohort study. Veterinary journal (London, England : 1997), 303, 106044. https://doi.org/10.1016/j.tvjl.2023.106044
5. Knapp, D. W., Richardson, R. C., Chan, T. C., Bottoms, G. D., Widmer, W. R., DeNicola, D. B., Teclaw, R., Bonney, P. L., & Kuczek, T. (1994). Piroxicam therapy in 34 dogs with transitional cell carcinoma of the urinary bladder. Journal of veterinary internal medicine, 8(4), 273–278. https://doi.org/10.1111/j.1939-1676.1994.tb03232.x
6. Naughton, J. F., Widmer, W. R., Constable, P. D., & Knapp, D. W. (2012). Accuracy of three-dimensional and two-dimensional ultrasonography for measurement of tumor volume in dogs with transitional cell carcinoma of the urinary bladder. American journal of veterinary research, 73(12), 1919–1924. https://doi.org/10.2460/ajvr.73.12.1919
7. Raghavan, M., Knapp, D. W., Bonney, P. L., Dawson, M. H., & Glickman, L. T. (2005). Evaluation of the effect of dietary vegetable consumption on reducing risk of transitional cell carcinoma of the urinary bladder in Scottish Terriers. Journal of the American Veterinary Medical Association, 227(1), 94–100. https://doi.org/10.2460/javma.2005.227.94
8. Raghavan, M., Knapp, D. W., Dawson, M. H., Bonney, P. L., & Glickman, L. T. (2004). Topical flea and tick pesticides and the risk of transitional cell carcinoma of the urinary bladder in Scottish Terriers. Journal of the American Veterinary Medical Association, 225(3), 389–394. https://doi.org/10.2460/javma.2004.225.389