Son zamanlarda evcil hayvan sahiplenmenin artmasıyla birlikte, insanlar evcil dostlarıyla daha sıkı bağlar kurmaya başlamıştır. Bu durum ise, evcil hayvanları aile fertleri olarak görmeyi ve onların refahlarını önemseyerek, hayatlarına dokunmaya ve daha mutlu yaşam sürmelerini sağlamaya yönelik çabaları da beraberinde getirmiştir. 

 Günümüzde etkilerini daha fazla hissettiğimiz küresel iklim değişikliğinden sadece biz insanlar değil, evcil dostlarımız da etkilenmektedir. Bu durum hayvan refahını da olumsuz yönde etkilemektedir. Evcil hayvanların termonötral bölgeleri, yani dış ortam sıcaklığını ek bir çaba harcamadan tolere edebildikleri aralık, insanlardan daha dardır. Termonötral bölge, “bir canlının titreme veya ısı düzenleyici diğer fizyolojik tepkilere ihtiyaç duymadan konforlu bir şekilde bulunabildiği ortam sıcaklığını” ifade etmektedir. Ortam sıcaklığının bu aralığın üzerine çıkması ısı stresine, altına düşmesi ise soğuk stresine neden olur.

 Bu blog yazımızda yaz aylarında özellikle son yıllarda artan sıcaklıkların patili dostlarımızı nasıl etkilediğine ve bu durumdan kaçınmak için neler yapabileceğimize odaklanacağız.

 Hayvanların tolere edemeyeceği yüksek sıcaklıklar altında uzun süre bırakılmaları; vücut sıcaklığının artmasına, solunum ve kalp atım sayısının yükselmesine, vücutta su kaybına neden olur. Bunların sonucunda hipertermi ve dehidrasyon gibi hayati risk taşıyan durumlar gözlenebilir. Diğer yandan, sıcak havalarda kene, sivrisinek, tatarcık ve pire gibi vektörlerin popülasyonunun artması, Leishmania, Babesia, Anaplasma ve Ehrlichia gibi enfeksiyonlarının bulaşma riskini yükseltir. Ayrıca, serum proteinlerinde (albümin, globülin vb.) azalma, kolesterol ve glikoz sentezinde azalma, hormonal dengenin bozulması ve oksidatif stresin artması gibi, gözle görülemeyen ancak uzun vadede canlıda ciddi sağlık sorunlarına sebep olabilecek metabolik değişiklikler gerçekleşir. Sıcak stresi oluşan hayvanlarda uyuşukluk, günlük aktivitede azalma, iştahsızlık, kedilerde aşırı yalanma, bazı hayvanlarda ise aşırı vokalizasyon ve huzursuzluk gözlenebilir. Bu davranışların gözlenmesi sadece sağlık ile ilgili sorunların olduğunu değil, hayvanın refahının da düşük düzeyde olduğunu gösterir.

 Sıcak havalarda evcil hayvanımızın refahını artırmak ve ısı stresinden korumak için hayvanlar serin ve gölgeli alanlarda bulundurulmalı, temiz ve kaliteli suya sürekli erişimleri sağlanmalıdır. Bu sıcak yaz günlerinde evcil dostlarımızı arabalarda kilitli bırakmak hayvanları aşırı sıcağa maruz bırakacağından dolayı sakıncalıdır ve kısa süreliğine de olsa arabada bırakılmamalıdırlar. Ayrıca, brakisefalik (kısa başlı) ırklar, bağışıklık sistemi düşük ve obez hayvanlar başta olmak üzere risk grubunda yer alan hayvanlar gündüz yerine akşam saatlerinde yürüyüşe çıkartılmalı ve günlük fiziksel aktivite ihtiyaçları sıcaklığa uygun şekilde düzenlenerek bireye spesifik önlemler alınmalıdır. 

Bu blog Prof. Dr. Bülent Ekiz tarafından onaylanmıştır.

Kaynakça:

Akello, W. (2024). Climate change and veterinary medicine: A call to action for a healthier planet [Version 1; peer review: 1 approved, 2 approved with reservations]. F1000Research, 13, 1360. https://doi.org/10.12688/f1000research.158307.1 (Son Erişim Tarihi: 01/08/2025)

Beugnet, F., & Chalvet-Monfray, K. (2013). Impact of climate change in the epidemiology of vector-borne diseases in domestic carnivores. Comparative Immunology, Microbiology and Infectious Diseases, 36(6), 559–566. https://doi.org/10.1016/j.cimid.2013.07.003 (Son Erişim Tarihi: 01/08/2025)

Protopopova, A. (2021). Climate change and companion animals: Identifying links …. Integrative and Comparative Biology, 61(1), 166–181. https://doi.org/10.1093/icb/icab025 (Son Erişim Tarihi: 01/08/2025)

Sharma, S. K., Rathore, G., & Joshi, M. (2024). Impact of climate change on animal health and mitigation strategies: A review. Indian Journal of Animal ReseaHaładyj, A., & Kułak-Krzysiak, K. (2021). Pet welfare in municipal adaptation plans: Case of Poland. Studia Iuridica Lublinensia, 30(3), 95–107. https://doi.org/10.17951/sil.2021.30.3.95-107rch, 1(1), 1–6. https://doi.org/10.18805/IJAR.B-5303 (Son Erişim Tarihi: 01/08/2025)

Yavor, K. M., Lehmann, A., & Finkbeiner, M. (2020). Environmental impacts of a pet dog: An LCA case study. Sustainability, 12(8), 3394. https://doi.org/10.3390/su12083394 (Son Erişim Tarihi: 01/08/2025)