1. Mast Hücreli Tümörlerinin Propolisle Tedavisi

      Köpeklerde deri kaynaklı neoplastik oluşumlar içerisinde önemli bir yer tutan Mast Hücre Tümörleri (MHT), malign deri tümörleri arasında en sık rastlanan form olup tüm vakaların yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır. Mast hücreleri, immün sistemin temel bileşenlerinden biri olarak alerjik reaksiyonların düzenlenmesinde ve inflamatuvar yanıtlarda kritik rol üstlenen granüllü hücrelerdir. Bu hücrelerin kontrolsüz ve neoplastik proliferasyonu sonucunda gelişen MHT’ler, özellikle orta ve ileri yaşlı köpeklerde yaygın olarak gözlenmekte ve veteriner onkolojinin en önemli klinik sorunlarından biri olarak kabul edilmektedir. Etiyolojileri tam olarak aydınlatılamamış olmakla birlikte, Boxer, Boston Terrier, Bull Terrier, English Bulldog, Labrador Retriever, Golden Retriever, Beagle, Pug, Chinese Shar-Pei gibi ırklarda belirgin bir predispozisyon bildirilmiş, ayrıca Siyam kedilerinde de benzer bir yatkınlıktan söz edilmiştir. Hastalığın klinik seyri ise büyük ölçüde tümörün histopatolojik derecesine bağlıdır; düşük dereceli lezyonlar genellikle lokalize ve sınırlı büyüme paterni sergilerken, yüksek dereceli formlar metastaz yapma eğilimiyle agresif bir klinik tablo ortaya koymakta ve prognozu olumsuz etkilemektedir. Dolayısıyla, MHT’ler hem biyolojik davranışlarının öngörülemezliği hem de yüksek rekürrens potansiyelleri nedeniyle köpeklerde deri tümörlerinin tanı ve tedavisinde ayrı bir önem arz etmektedir.

2. Tanı süreci?

Mast Hücre Tümörleri farklı biçimlerde ortaya çıkabilir ve bu durum, bazen bu tümörlerin tespit edilmesini ve doğru bir şekilde teşhis edilmesini zorlaştırabilir. Sıkça görülen belirtiler şunlardır:

1.  Deride Kitle: Deri üstünde veya hemen altında oluşan zamanla ortaya çıkan ve boyutu değişebilen yumuşak veya sert kitleler.
2. Kızarıklık, Şişlik, Ülserasyon: Bazı tümörler yangılanır ve ülserleşir. Bu yaralar tahriş olmuş böcek ısırığına benzeyebilir. 
3. Belirli bir bölgede kaşıntı veya rahatsızlık: Tümörden salgılanan histaminle birlikte köpek o bölgeyi ısırabilir, kaşıyabilir veya yalayabilir.
4. Sindirim Sorunları: Bazı durumlarda tümörler sistematik olarak histamin salgılayarak kusma, ishal veya iştah azalmasına neden olabilir
5. Büyümüş Lenf Düğümleri: Tümör bölgesine yakın lenf düğümlerinde şişlik, metastazın ön gösterimi olabilir.

Mastostomaların kesin tanısında lezyondan biyopsi ile örnek alınır ve mikroskobik olarak incelenir.

Şekil 1: İnce fibröz septalar ile bölünmüş oval yapıda atipik morfoloji gösteren mast hücre tümörü.

Övet & Toplu (2018)’dan alınmıştır.

3. Tedaviler

Mast hücre tümörlerinin tedavi stratejisi, tümörün lokalizasyonu, büyüklüğü ve histolojik derecesine bağlı olarak değişmektedir. Tedavide en etkili yaklaşım, tümörün çevresindeki sağlıklı dokuları ve ilgili lenf düğümünü de kapsayacak şekilde radikal cerrahi eksizyondur. Bu yöntem, tümörün lokal nüks riskini azaltmayı hedefler.

Cerrahi sonrası yara iyileşmesi tamamlandıktan sonra radyoterapi, özellikle cerrahi sınırların belirsiz veya tümörün tekrar etme riski yüksek olduğunda, lokal nüksleri önlemek için uygulanabilir. Bazı hastalarda cerrahinin beraberinde getirdiği anestezi ve operasyon riskleri göz önünde bulundurularak kemoterapi de bir alternatif olarak değerlendirilmektedir. Klinik uygulamalarda, radyoterapi ve kemoterapinin kombinasyonu tümör kontrolünü artırmak amacıyla birlikte kullanılabilir.

Ayrıca, mast hücrelerinden salınan histamin gastrointestinal sistem üzerinde irritatif etkilere sahip olduğundan, antihistaminik tedavi semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için önerilmektedir.

Son yıllarda, doğal ürünlerin tümör tedavisine destekleyici rolü araştırılmaktadır. Özellikle propolis, içerdiği flavonoidler ve fenolik bileşikler sayesinde hem anti-inflamatuvar hem de antikanserojen etkiler göstermektedir. Mast hücre tümörlerinin tedavisinde, propolisin cerrahi ve kemoterapiye ek olarak kullanımı, tümör büyümesini yavaşlatma ve histamin kaynaklı inflamasyonu azaltma açısından umut verici bir yaklaşımdır.

 4- Neden Propolis?

Şekil 2.: Propolisin koruyucu özelliği. Enes Bilgiçer tarafından yapay zeka (AI) ile oluşturulmuştur.

Son on yılda, özellikle propolisin kutanöz ülserlerin tedavisi ve rejenerasyon süreçlerinde kullanımına yönelik araştırmaların sayısında belirgin bir artış gözlenmiştir. Propolis; flavonoidler, fenolik asitler, yağ asitleri, vitaminler, ketonlar ve şekerler gibi rejeneratif ve farklılaştırıcı özelliklere sahip çeşitli biyoaktif bileşenler içermektedir. Ancak, bitkisel özsudan elde edilmesi nedeniyle propolisin kimyasal kompozisyonu; botanik köken, coğrafi dağılım, toplama zamanı ve çevresel koşullar gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Bu farklılıklar, ikincil metabolitlerin türünü ve yoğunluğunu etkilemekte, dolayısıyla farklı propolis tipleriyle yürütülen tedavilerde değişken klinik sonuçlar doğurabilmektedir.

Propolisin rejeneratif süreçlerdeki etki mekanizmaları henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. Bununla birlikte, mevcut bulgular etkinliğin tek bir kimyasal bileşene bağlı olmadığını; henüz tanımlanmamış moleküller de dahil olmak üzere, kompleks bir bileşik karışımının sinerjistik etkisiyle ortaya çıktığını düşündürmektedir. Bu durum, propolisin özellikle diğer biyomateryaller ve terapötik ajanlarla birlikte kullanıldığında daha yüksek bir klinik fayda sağlayabileceğini ortaya koymaktadır.

Mast hücre tümörleri, histamin ve diğer mediyatörlerin salınımına bağlı olarak inflamatuvar yanıtların, ödemin ve lokal doku hasarlarının gelişmesine yol açmaktadır. Güncel tedavi yaklaşımlarında cerrahi eksizyon temel yöntem olmakla birlikte, operasyon sonrası dönemde radyoterapi ve/veya kemoterapi ile kombine protokoller uygulanabilmektedir. Ancak bu süreçte doku rejenerasyonunun desteklenmesi, nükslerin azaltılması ve inflamatuvar komplikasyonların kontrol altına alınması önemli bir klinik gerekliliktir.

Bu bağlamda, propolis mast hücre tümörlerinin tedavi protokollerine destekleyici bir ajan olarak entegre edilebilir. Özellikle operasyon sonrası yara iyileşmesinin hızlandırılması, inflamasyonun kontrol altına alınması ve lokal ülserasyonların onarılmasında propolisin antiinflamatuvar ve rejeneratif özelliklerinden yararlanılabilir. Ayrıca, kemoterapi veya radyoterapiye bağlı olarak ortaya çıkabilecek mukozal ve kutanöz yan etkilerin hafifletilmesinde propolisin topikal ya da sistemik formülasyonlarının kullanımına yönelik araştırmalar, gelecekte klinik açıdan değerli bir alternatif sunabilir.

Dolayısıyla, mast hücre tümörlerinde standart tedavi yöntemlerinin yanı sıra propolisin destekleyici ve sinerjistik etkilerinden faydalanılması, hem tedavi etkinliğinin artırılmasına hem de hastaların yaşam kalitesinin iyileştirilmesine yönelik umut verici bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir.

Bu blog yazısı Doç. Dr. Lora Koenhemsi tarafından onaylanmıştır.

Kaynakça

1. Övet, C., & Toplu, N. (2018). Köpeklerde kutanöz mast ve histiositik hücre tümörlerinin tanısında immun belirteçlerin kullanımı. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı. Erişim Tarihi: 15.08.2025
2. Yıldız, K., & Özaydın, İ. (2003). Köpeklerde sık rastlanan kanser çeşitleri ve önemli klinik özellikleri. Erişim Tarihi: 15.08.2025
3. Velho, J. C. M., França, T. A., Malagutti-Ferreira, M. J., Albuquerque, E. R., Lívero, F. A. R., Soares, M. R., Soares, A. E. E., & Ribeiro-Paes, J. T. (2023). Use of propolis for skin wound healing: Systematic review and meta-analysis. Archives of Dermatological Research, 315(6), 943 -955. https://doi.org/10.1007/s00403-022-02455-8 Erişim Tarihi: 15.08.2025
4. Baştan, İ. (2013). Köpeklerde sık rastlanan kanser çeşitleri ve önemli klinik özellikleri. Dicle Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi(1), 25–29. Erişim Tarihi: 15.08.2025
5. Aytuğ, N. (2020). Köpek ve kedilerin iç hastalıkları: Klinik el kitabı. Ankara: [medipres]. Erişim Tarihi: 15.08.2025
6. OpenAI. (2025, August 26). Artistic microscopic illustration: Propolis attacking a malignant mast cell [AI-generated image]. In ChatGPT (GPT-5) Image Generator. OpenAI. Erişim Tarihi: 15.08.2025

İnternet Kaynakları:

https://petcureoncology.com/mast-cell-tumors-in-dogs/?utm_source=chatgpt.com Erişim Tarihi: 15.08.2025